ÂHÂR
Kağıdın, yazı yazmaya elverişli olması için üzerine sürülen maddedir.
Âhâr kelimesi; yemeği yemek manasında kuvvet ifade ettiği gibi,kâğıdın sağlam ve kullanışlı hâle getirilmesi için bu maddenin sürülmesi sebebiyle de aynı isim kullanılmıştır.Bu işe de kâğıdı âhârlamak , âhârlanan kâğıda da âhârlı kâğıt denilmiştir.
Âhâr;nişasta, şap, yumurta akı ve pirinç unu gibi maddelerden yapılır.Elde edilen bu sulu madde, kâğıt üzerine sürülür veya kâğıt bu maddeye batırılır.Böylece kâğıt parlak görülür.Kaba, pürüzlü ve kalemin yürümesine müsait olmayan kâğıtlar, âhârlanmak suretiyle yazı yazmaya son derece müsait hâle getirilir.Eskiden bilhassa hat sanatında kullanılan kâğıtlar âhârlanırdı.Hattatlar tarafından aynı işlem hala sürdürülmektedir.Teknolojinin gelişmesiyle pürüzsüz kuşe kağıtlara da hat yazılmakla birlikte aharlı kağıtların yerini tutamadığı ehlince malumdur.
ÂHÂRIN FAYDALARI :
1.Kâğıt , cilalanmış olur.
2.Âhârlanan kâğıt üzerine mürekkeple yazılan yazıyı, birkaç defa silip yeniden yazmak mümkün olur ve âhârlı olduğu için kâğıt yıpranmaz.
3.Âhârlı kâğıt üzerinde kalemin kayması gayet kolay olur.
4.Mürekkep de kolay ve kıvamında akar, kâğıda tam siner.
5.Âhârlı kâğıt üzerine yazı kolay yazılır.Yazının keskinliğini sağlamak kolay olur.
6.Âhârlı bir kâğıt üzerine yazılan yazı hiç bozulmadan ve solmadan asırlarca muhafaza edilebilir.
AHARIN YAPILIŞI :
Çeşitli şekillerde ahar yapılabilir:
1-Pirinç unu ve nişasta suda ezilip kaynatılır.Elde edilen sıvı, bir sünger ile yazı kâğıdı üzerine sürülür.Sonra on yumurta akı ceviz büyüklüğünde şapla karıştırılır; elde edilen sıvı ,kâğıdın üstüne sürülür.Kurutularak parlak bir kâğıt elde edilir.
2-Beyaz şap havanda dövülerek suda eritilir ve ateşte iyice kaynatılır. Elde edilen sıvı, bir kap içine dökülerek sıcak iken içine âhârlanacak kâğıt batırılıp çıkarılır ve bir yere serilerek gölgede kurutulur.
Sonra bir miktar su kaynatılır ve ayrıca bir çanak içinde bir avuç miktarı nişasta ezilerek suya dökülür ve devamlı karıştırılarak nişasta kokusu kalmayıncaya kadar kaynatılır. Daha sonra bir teneke kap içine boşaltılıp önceden şaplanıp kurutulmuş kâğıtlar bu suya batırılır ve gölgede kurutulur.
Bundan sonra da mühre vurularak, ( cilâlı bir taş -genellikle akik taşı- ile ) pürüzsüz bir zemin üzerinde kâğıt üzerine bastırılarak sürerek kâğıt parlatılır. Bu âhâr ne kadar beklerse o kadar iyi olur. Hatta birkaç sene duran âhârlı ve mühreli kâğıtlar yazı yazmaya daha müsait olur.
Kalemin âhârlı kâğıt üzerinde kaymasına kalemgir denir.
Kâğıtlar âhârlandıktan sonra üstüne başka sıvılar da sürülür. Bu sıvılara tıla denir.
Kâğıdın, güzel kokması için misk veya gül suyu gibi güzel kokular katılır. Âhârlı kâğıtlara -âhârdan önce- gül kırmızısı, gül pembesi, kanarya sarısı, filizî veya açık mavi renkler de verilebilir.
Kuran-ı Kerim yazmak için hazırlanan kâğıtların her iki tarafı da âhârın en incesi ile âhârlanır.
Levha, meşk ve buna benzer yazılar için kullanılan ve sadece tek tarafına yazı yazılacak olan kâğıtların âhârları birkaç kat olmak üzere kalın sürülür. Talik yazı için âhâr tabakası daha kalındır.
Talik yazı için âhâr yapanlar kendilerine mahsus soğuk damga ile hazırladıkları kâğıtları damgalarlardı.
3-Sadece yumurta akı ile de âhâr yapılabilir. Yumurta akı sünger veya pamukla kâğıda sürülür. Kâğıt kuruduktan sonra mührelenir
