Hz.Ali (r.a.) efendimizin bulduğu KUFî yazı çeşidinden sonra çok sayıda ortaya çıkan Yazma ve Yapma Kufi? yazı çeşitlerinden kaynaklanılarak Aklam-ı Sitte(Sitte 6,Aklam ise kalemler,yazılar demek olup Aklam-ı Sitte 6 Yazı anlamına gelir) denilen altı çeşit yazı ortaya çıkmıştır ki isimleri aşağıdaki gibidir.
Hattat Yakut-ı Mustasımî, Altı Kalem denilen yazı çeşitlerinin estetiğinde ve gelişmesinde, kalemin ucunu eğri keserek yeni bir metot bulmuştur. Yoksa kendisi yeni bir yazı çeşidi bulmamıştır.
Aklam-ı Sitte(Altı Kalem ):
1-SÜLÜS
2-NESİH
3-MUHAKKAK
4-REYHANî
5-TEVKî
6-RİKA (İCAZE)
Bunlara Kûfî ve Pehlevî yazılarının karışımından doğduğu iddia edilen ve genellikle İranlıların kullandığı TALİK yazı şeklini de ilâve edebiliriz.
Böylece Hüsn-ı Hat yazı çeşitlerinin temeli Kufî ve daha sonra;Talikle Heft kalem (Yedi kalem) olur:(Tevkîyi Nesihe bağlarsak heft kalem (yedi kalem) yine aklam-ı sitte (altı kalem) olur.)
1-SÜLÜS ,2- NESİH , 3- MUHAKKAK, 4- REYHANİ, 5- TEVKî, 6- RİKA, 7-TALİK tir,
Hüsn-ı hattın diğer çeşitleri aklâm-ı sittenin ince ve kalın yazılmalarıyla 12 çeşit ve bunlara da ilâveler yapılarak 46, hatta daha fazla sayıya çıkmaktadır.
Bu yazı çeşitlerine,
ŞİKESTE
SÜNBÜLî
ŞECERî ile
CELîLER
HÜRDELER
MÜSENNÂLAR
MELÂKISLAR
MUSAKKAKLAR
RİKA ve KIRMALAR
500 çeşidi geçen yazma-yapma KÛFîler ve
GURABİLER de ilâve edilirse hakikî ve mecazî yazı çeşidinin toplamının (bine) yakın olduğunu Kalem Güzeli nde Mahmut Yazır bildiriyor.
İşte Müslümanların yazının çeşitlenmesi ve güzelleşmesinde yazıya verdikleri önem! Burada yazı ile ilgili Kuran-ı Kerimin Bakara Suresi 282. ayetini söylemeden geçemeyeceğim;
Hiçbir katip,Allah-u Tealanın kendisine öğrettiği gibi yazmaktan geri durmasın,yazsın !
Bütün bunlar İslâmda yazıya ve dolayısıyla ilme verilen ehemmiyetin, sarf olunan çalışma ve gayretin kısa bir bilânçosu gibidir.
Sanat âleminde ismen bile küçümsenmeyecek olan bu zenginlik;
Rabbânî bir feyz ve rahmet altında işleyen dimağ ve ellerin,
İman ve zevk dolu gönüllerin,
Güzel ve muhteşem tezahürleridir.
