YAZI: Beşerin parmakları ucundan tezahür eden, iç âlemlerin ham veya olgun; zayıf veya kuvvetli; çirkin veya şifalı meyvelerdir.
Yazı, dilin eli ve elin de dilidir.Gönlün tercümanı, iradenin ölçüsü, ruhun aynasıdır.Akıllara elçi, marifetlere silâh, ilimlere hüccet ve delil, medeniyetlere senettir.
Yazı, hafızanın yükünü hafifletir.Güzel yazı bunu daha da azaltır.Gözü ve zihni erken yorulmaktan korur.Fikrin işlemesine, olgunlaşmasına yarar,sözü düzenler.İfadeyi kuvvetlendirir, dili dizginler, düşünmeye zaman, düzeltmeye imkân verir.
Yazı, hakikî yazı ve mecazî yazı olmak üzere iki bölümde göze çarpar.
Mecazî manada yazılar şunlardır:
ÇİZME YAZI
YAPMA YAZI
KOPYA YAZI
İŞLEME YAZI
BİLGİSAYAR YAZISI
ELEKTRONİK YAZI .Bu yazılar, gerçek hat yazısından ayrı yazılardır.
Hakikî manada yazı ise el ve kalemle yazılan yazılardır.Bu yazılara EL YAZMASI yahut ORİJİNAL YAZI denir.Kıymeti haiz olan yazılar bu yazılardır.
Onun için el ve hat kalemi ile yazılan yazılar hakikî, içi doldurularak veya kopya edilerek yazılanlar ise mecazî yazılardır.
HAT: Hat, İslâm dini ile birlikte doğmuştur.
İslâm dini?nden önceki yazı, çizgi,hat, İslâm dininden sonra hüsn-ü hat şeklini almıştır.
Hat kelimesinin ondan fazla manası vardır.Bizi ilgilendireni çizgi ve kalemle yazı yazmak? manalarıdır.
Genel olarak hat denince Kuran-ı Kerim harfleri ile yazılmış yazı akla gelir.Kuran-ı Kerim Hüsn-ı Hat ile yazılmıştır.Sanat yazıları için HÜSN-I HAT (GÜZEL YAZI) tabiri kullanılır.
İlk vahiy kâtiplerinden olan ve hattatların da piri sayılan Hz.Ali (Kerremellahu vecheh) efendimizin Bütün ilimler, Besmelenin ( ) Bâ harfinin noktasında gizlidir, ondan çıkmışlardır.? ifadesi, çizgi anlamına gelen hattın da o noktadan çıktığını bize bildirmektedir.Zaten geometride de çizgi, yani hat iki veya daha fazla noktaların yan yana gelmesinden meydana gelmiyor mu?
Bu çizgi;
Düz veya kırık,Eğri veya eksik,Kısa veya uzun,İnce veya kalın,Bozuk veya düzgün,Güzel veya çirkin olabilir.
Bu çizgi;
Canlı ve cansız şeylerin münasebetlerinden, temas ve tesirlerinden, birbirlerine veya bize karşı aldıkları vaziyetlerden doğabilir.
Bu çizgi;
Bizim tarafımızdan çizme, yapma, oyma, yazma olarak meydana getirilmiş olabilir.
Dış âlemimizde değil de hissimiz veya zihnimizle, iç âlemimizde de türlü- türlü çizgiler çizer, şekiller düşünür, sûretler kurar, bunları hariçte de varmış gibi hayâl ederiz.
Çizgi, hat, hudut, iki şeyi birbirinden ayıran belirleyici, estetik kıvrım.Bütün varlıkların hududu, sonu. Hat...Ölümü ve ölümsüzlüğü, sonsuzluğu hatırlatan, haber veren hat !...
Elin, parmakların, gözün, kirpiklerin, kaşların, çene, ağız, dudakların kıvrımı...Yüzdeki, alındaki, bedendeki kıvrımlar, çizgiler hatlar...
Hayvan, bitki, yapraklar, dünya, güneş sistemleri, galaksilerin seyrindeki kıvrımlar, çizgiler.Ve bütün hareketlerdeki ilâhî estetik, güzellik hatlarda gizli..
Bütün hatlar ne güzel !
Bunu gören şair de ne güzel söylemiş:
Yaratılmışı hoş -güzel- gör, Yaratan dan ötürü.?
Bütün bu çizgilerin her birine bir ad takarak diğerlerinden ayırt da ederiz:
Hendese (Geometri) hattı
Resim hattı
Yazı hattı
Demiryolu hattı
Telgraf hattı
Telefon hattı
Hudut hattı
Deniz hattı
Hava hattı
Telsiz hattı
Ziya -ışık- hattı
Ses hattı.
Ayrıca bu hatları;
Hissî hat
Zihnî hat
Hayalî hat
Mevhum hat
Maddî hat
Hakikî hat
Manevî hat
Farâzî hat
İtibârî hat
Ruhî hat.
Bu hatların bir kısmını dış, bir kısmını da iç âlemimize bağlarız.
Bütün bu hatlarda, hattın çizgi manası az çok gizli veya açık olarak görülmektedir.
Demek ki hat, çizgi manasında hakikat, çizgi gibi manasında ise mecaz, kinâye, istiâre,temsil, teşbih olarak kullanılmıştır.
Kalemle yazılmış çizgi veya sadece Kalem e Hat (yazı) denildiği de olmuştur. Nitekim Yüce Allah, Kalemi yarattığında; kalem hem YAZ! emri ile şereflenmiş ve hem de yazıyı, hattı, hüsn-ı hattı yazmakla şereflenmiştir.
Fikir, söz inşa eden kimseye sâhib-i kalem? denir.
Fikri resim ve sembollerle ifade eden yazı çeşidine İDEOGRAFİ (Fikir Yazısı) denir.
ses parçası(Fonem), sözün bir kenarı, harf de bir şeyin kenarıdır.Bundan dolayı harf; ses olan harfin yerine geçen bir vekil, sesin vekili sayılmıştır. Harfler de sözün vekilidir.
