KOPYALAMA USÜLLERİ:
Kalın celî yazıların kopyaları ise aşağıda belirtilen usuller çerçevesi içinde olmalıdır:
1-Kopyası alınacak yazı, kâğıt veya zemin üzerinde ise;
Yazının üzerine bütün inceliklerini gösterebilecek kadar ince kopya kâğıdı konulur.Gayet ince kurşun kalemi veya tercihen tarama kalemi ile yazının başından başlayıp, kalem akışını takip ede ede bütün hususiyetlerini belirterek çizilir.
Çizerken acele etmemek, nefesini kesmek ve kendiliğinden bir şey ilâve etmemeye dikkat etmek lâzımdır. (görüyorsunuz,hüsn-ı hattın kopyası bile nefes kestirecek kadar zor!) Bu şekilde alınan kopyayı bir mukavva üzerine koyup tarama kalemi ile aslına baka baka kontrol tashihinden geçirmek, pürüzlerini düzeltmek (lüzumu hâlinde başka bir kâğıda iğneli bir kalıbı da çıkarılabilir) lâzımdır.
2-Kopyası alınacak yazı kumaş üzerinde ise;
Kalınca bir kâğıt, kumaş altına konup,kenarlardan tespit ettikten sonra yazıyı bozmayacak şekilde kenarlarından ince iğne ile iğnelemek suretiyle kalıbı alınır ve bu kalıptan başka bir kâğıda silkme usulü ile çizilebilir.
Kumaş üzerindeki yazının kopyalanması, kâğıt üzerindeki yazının kopyalama usulü ile de mümkün olabilir.
3-Kopyası alınacak yazı kabartma veya oyma yazı ise;
Yazıyı kaplayacak kadar yekpâre veya parça parça kâğıtları süngerle nemlendirip yazının üzerine kapatarak üzerinden el ile bastıra bastıra kopyası alınır. Kuruduktan sonra kenarlarından tarama kalemi ile kalıplarını almak ve bunlar üzerinden de kâğıtlara yukarıdaki diğer kopyalama usulleri ile kopyalarını alıp çizmek mümkündür.
YAZILARI BÜYÜLTEREK YAZMA USULLERİ
1- Aks-ı hayâl usulü yazma
2- Fotoğraf usulü yazma
3- Murabbaat (satranç) usulü yazma
4- İğneleme usulü yazma
5-Silkme, çizme ve doldurma usulü yazma
1)AKS-I HAYAL usulü YAZMA
Yazı, bir cam veya şeffaf ince bir kâğıt üzerine yazılır. Duvara veya bir tablo üzerine büyük bir kâğıt gerilir. Karanlık bir odada yazılı cam veya kâğıt önüne elektrik ışığı yansıtılır. Yazının gölgesi büyümüş olarak gerili kâğıt üzerinde belirir. Cam ileri geri getirilerek yazı istenilen kalınlığa getirilir. ANTİSKOP denilen ışıklı optik cihaz aynı işi yapar. İstenilen kalınlıktaki yazının kenarlarından kurşun kalemle çizerek yazı kâğıda büyütülmüş olarak yazılmış olur ve bunun üzerinden kontrol tashihi yapıldıktan sonra yazı iğnelenip kalıbı alınır.
2)FOTOĞRAF usulü YAZMA
Levha olacak yazı, küçük kıtada yazılıp fotoğrafı filme alınır ve agrandisman (büyütme) makinesinde istenilen büyüklükte ve yekpâre veya parça parça kopyası alınır. Şimdi teknolojinin gelişmesine paralel olarak fotokopi makinesinde hatta bilgisayar tekniği ile bu işler daha da kolayca yapılabilmektedir.
3)MURABAAT (SATRANÇ) usulü YAZMA
Büyütülecek yazı karelenir,kareler işaretlenir. Daha büyük karelenmiş kâğıtta yazılar hangi karelerde nasılsa, resmedilir. Sonra pertev-sûz yardımı ile küçültülerek aslına da bakılarak kontrol edilir ve gerekli tashihler yapılır. Sonra iğnelenip kalıp hâline getirilir.
4)İĞNELEME usulü İLE YAZMA
Yazıya (iğneleme aleti ile), üç türlü iğneleme yapılır:
a-İç iğne: İğnenin ucu yazının kenarına dik olarak öyle saplanmalıdır ki deliğin dış kenarları, yazının dış kenarları ile aynı hizada olacak şekilde iğnelemedir.Bu yazının sıhhatini bozmayan en sıhhatli iğneleme usulüdür.
b-Dış iğne: Bu şekilde iğneleme usulünde iğne, yazının kenarları dışına temas etmek üzere saplanır. Bu usulde kalıp, asıl yazıdan iğne deliği kadar her taraftan kalınlaşacağından pek makbul değildir.
c- Orta iğne ?bölme iğne: Saplanan iğne deliğinin yarısı yazının dışında ve yarısı da içinde olacak şekildeki bu iğneleme usulü hem zor hem de hatalıdır.
İnce ve kalın iğne ile sık veya seyrek iğneleme yapılır. İnce ve sıkı iğne ince işlerde, kalın ve seyrek iğne kaba ve acele işlerde kullanılır.
İğnenin ucunu kırılmaktan korumak ve rahatça iğnelemek için budaksız ıhlamur ağacından tesviyelenmiş 100 X 50 cm. ebadında bir iğne tahtası veya mukavva üzerine bir bez, bezin üstüne sert hamurlu ve dayanıklı bir veya iki kâğıt konur ve en üstüne de yazının aslının bulunduğu iğnelenecek kâğıt (üst kalıp) konur. Alta konan ve sadece iğne delikleri görülen kâğıtlara da ?alt kalıp? denilir. Silkme işinde alt kalıp kullanılır.
5-SİLKME, ÇİZME VE DOLDURMA usulü YAZMA
Kalıp yazının silkileceği yer siyah veya koyu renk ise tebeşir tozu, beyaz veya açık renk ise kömür tozu bir çuha üzerine bol miktarda sürülür veya bir tülbent içine çıkın edilir. Kalıp, silkilecek yere tespit edilir. Çuha veya çıkın bu iğneli kalıp üzerine sürüldükçe tozlar deliklerden geçerek kopya alta geçer. İşin teknik icabına göre tarama kalemi veya fırça ile ağır ağır dikkatli ve düzenli çizilir.
Tuğrakeş Hakkı Bey
Celi sülüs-kömür tozu silkme örneği
(Kalem Güzeli, c.3, s.318)
Yazıları küçülten pertev-sûzla baka baka tashih etmeyi tercih ve tavsiye ederler. Bu sayede yazının ince ve kalın ebada kadar değişebildiği hâlde bile aslındaki metanet ve güzellik muhafaza edileceği söylenir.
